HISTORIA POLSKIEJ KULTURYSTYKI. Autor: Jan Włodarek

Przedstawiając działalność polskiej kulturystyki w latach jej kryzysu, tj. 1971 – 1976, trzeba pamiętać, że przez 10 lat poprzedzających ten zły okres, wywalczyła ona sobie trwałą pozycję w polskiej kulturze fizycznej. Wokół grona aktywnych działaczy społecznych, skupiła się szerokie rzesze ćwiczących i sympatyków, głównie zaś spośród młodzieży.

W 1970 roku, na terenie kraju, działało ponad 300 stałych zespołów uprawiających kulturystykę. Uprawiano ją w ogniskach TKKF, ośrodkach akademickich, klubach wiejskich, w wojsku, w szkołach średnich i zawodowych. Uprawiano ją także indywidualnie lub w grupach koleżeńskich, niekiedy w piwnicach, szopach, stodołach, używając nader często sprzętu „zorganizowanego” – powiedzmy- ze złomu lub wykonanego sposobem gospodarczym.

Wśród tysiące ćwiczących, głownie dla zdrowia, sylwetki ii dobrego samopoczucia, była liczna grupa uprawiających kulturystykę na poziomie wyczynowym. Byli działacze, instruktorzy, sędziowie – z reguły społeczni, istniał system imprez, szkolenia, rozwijano kontakty zagraniczne.

Można powiedzieć, że siłą napędową tych osiągnięć był Stanisław Zakrzewski – “ojciec polskiej kulturystyki”- do lipca 1966r. redaktor naczelny “Sportu dla Wszystkich” i przewodniczący Sekcji Kulturystyki w Polskim Związku Podnoszenia Ciężarów, oraz członek władz Towarzystwa Krzewienia Kultury Fizycznej. Od 1966 r., po decyzji polskich władz sportowych, traktującej kulturystykę jako kierunek wychowania fizycznego i sport rekreacyjny, i podporządkowaniu jej TKKF - kierował Komisją Kulturystyki przy Zarządzie Głównym TKKF. Pod jego przewodnictwem te społeczne komisje kierowały i koordynowały krajową kulturystyką i spełniały funkcję doradczą i opiniodawczą dla władz sportowych. Niepodważalnym jest fakt, że osiągnięto znaczny postęp organizacyjny i sportowy. Skłaniało to do optymizmu, co do dalszego rozwoju tego sportu.

Pierwsze miesiące 1971r. zdawały się potwierdzać ambitne plany. Wydarzeniem była wizyta w Polsce Bena Weidera - Prezydenta Międzynarodowej Federacji Kulturystów (IFBB). Spotkał się z Włodzimierzem Reczkiem - Prezesem Głównego Komitetu Kultury Fizycznej i Turystyki, rozmawiał ze Stanisławem Zakrzewskim i działaczami kulturystyki oraz wizytował warszawskie ośrodki kulturystyczne (“Błyskawica”, “Herkules”, “Syrenka”). W tym też roku Stanisław Zakrzewski uczestniczył w kongresie zorganizowanym z okazji mistrzostw Świata kulturystów w Paryżu, zaś reprezentacja kulturystów TKKF startowała w zawodach w Mariańskich Łaźniach, a Sekcja Kulturystyki TKKF stała się członkiem IFBB. Zarysowała się możliwość powołania w kraju sportowego Związku Sportowego Kulturystów.

Po tak obiecującym początku, miało miejsce szereg wydarzeń, które zapoczątkowały największy kryzys w polskiej historii kulturystyki sportowej.. Z ważniejszych można m.in. wymienić:

 zaniechanie dalszego organizowania nieoficjalnych mistrzostw Polski oraz mistrzostw krajów socjalistycznych w Sopocie;
 brak działań ze strony ZG TKKF w sprawie powołania Związku Sportowego Kulturystów;
 likwidacja czasopisma “Sport dla Wszystkich” – propagującego kulturystykę, które oficjalnie połączono z tygodnikiem “Sportowiec”;
 choroba Stanisława. Zakrzewskiego, która istotny sposób ograniczała Jego aktywność;
 rezygnacje z wyczynowego uprawiania kulturystyki przez wielu czołowych zawodników (m.in.: Leopold Dzitkowski, Jerzy Dzidkowski, Bogusław Krydziński, Stefan Krajewski, Przemysław Kwiatkowski, Ryszard Michalski, Stefan Polis, Wojciech Strzeżek, Bronislaw Wagner, Antoni Wojewoda, Jan Włodarek oraz dobrze zapowiadający się junior Sławomir Filipowicz);
 rozgrywki personalne i narastające różnice programowe między członkami Komisji Kulturystyki;
 odsuniecie się od prac w Komisji redaktora Henryka Jasiaka, rezygnacja z członkostwa inż. Jerzego Gorzkowskiego oraz bierność w działalności członków Komisji.

W roku 1972 polska kulturystyka poniosła największą stratę w swej historii – zmarł Stanisław Zakrzewski. Przewodniczącym Komisji zostaje Aleksander Bondarczuk - pracownik ZG TKKF, który nie był w stanie zatrzymać pogłębiającego rozkładu organizacyjnego i regresu sportowej kulturystyki. Powstała sytuacja przerastała też możliwości członków Komisji. Co aktywniejsi zgłaszali różne wnioski i postulaty, zmierzające do poprawy sytuacji, ale nie miał ich kto realizować. Posiedzenia Komisji odbywały się coraz rzadziej.

Jedynym sukcesem tej Komisji to doprowadzenie do wyjazdu trzy- osobowej ekipy kulturystów TKKF na mistrzostwa Europy w Essen. Paweł Przedlacki i Zbigniew Małachowski w swoich kategoriach zajęli XI i XVI miejsce.

W roku 1974 przewodniczącym już Centralnej Komisji przy ZG TKKF został Andrzej Kłodziński - Prezes Zarządu Stołecznego TKKF. Miało być lepiej, a było jeszcze gorzej. Wystarczy tylko wspomnieć, że przez 2 lata jego “rządów” nie zwołano posiedzenie Komisji. Ten stan, z niezrozumiałych względów, tolerowało Biuro ZG TKKF. Irytująca była też bezradność lub bierność członków Komisji, którzy narzekali, zadali, ale nie potrafili sprawy kulturystyki „wziąć w swoje ręce”. Przyczyna tego stanu wynikała tez z braku doświadczeń organizacyjnych członków, ich niewielkiej pozycji na szczeblu władz, nawet lokalnych, ale tak naprawdę to nie mieli siły przebicia. Nie bez wpływu pozostawało zacietrzewienie i brak chęci do kompromisów.

W tym samym czasie, w ówczesnej Czechosłowacji, dzięki zabiegom działaczy społecznych, uznano kulturystykę za dyscyplinę sportową. Powołano związek i na sukcesy nie trzeba było długo czekać. Szybko uzyskano sukcesy. Czechosłowacja stała się światową potęgą. Peter Stach zdobył tytuł mistrza Europy (1975r. i 1977r. Mistrzami byli też Alois Pek (1976r., 1977r.), Peter Tlapak (1976r.).
Nasi działacze kulturystyczni błędnie uważali, że sukcesy naszych sąsiadów wynikają z wysokości dotacji resortu kultury fizycznej.
Większość z nich nie chciała uwierzyć, że w zakresie finansów rzeczywistość była zbliżona do polskiej.

A u nas? U nas utrwalał się marazm!
Tymczasem efektów sportowych należało upatrywać raczej w dobrej organizacji i zaangażowaniu samych działaczy i zawodników niż w oczekiwaniu na dotację finansowe. A w konsekwencji – chaos organizacyjny. Kompletny brak jasno sprecyzowanych celów, systemu imprez sportowych, jednolitych reguł przeprowadzania zawodów, a także szkolenia instruktorów, sędziów.

Na szczęście działacze terenowi nie oglądali się na Komisję, na swoim terenie starali się popularyzować i rozwijać kulturystykę. Zdobywali dość łatwo pieniądze i z okazji np. świąt państwowych, przy aprobacie lokalnych gazet, organizowali pokazy lub zawody, którym nadawano rangę ogólnopolskich, a nawet międzynarodowych. Mankamentem tych imprez była różnorakość w stosowaniu kategorii, części składowych występów, a nawet sędziowania.

Wyróżniały się w tym zawody najsilniej obsadzane, które przeprowadzano, prawie, co roku m.in.: Warszawa, Kraków, Piotrków Tryb., Pabianice, Olsztyn Wrocław, Poznań. Warto zaznaczyć, że – oprócz licznych entuzjastów kulturystyki – na imprezach bywali również liczący się przedstawiciele władz lokalnych, w tym młodzieżowych, a nawet partyjnych, przychylnie nastawionych do ćwiczeń siłowych.
Nie żałowano też pieniędzy na organizowane, głównie w latach 1973- 1976 zawody z okazji święta gazety “Trybuny Ludu”, Dni Książki i innych podobnych imprez.. Były też lokalne kontakty z ośrodkami m. in. w Wilnie, Kownie, Tiumenie, Ostrawie, Kosicach, Budapeszcie, Karl-Marx-Stadt.

W tym okresie do grupy czołowych zawodników należeli m. in.: K. Dogielski (Lodź), R. Kobak (Olsztyn), Z. Małachowski (Bielawa), K. Onichomowski (Olsztyn), P. Oracz (Łódź), M. Pingot (Piotrków Tryb.), P. Przedlacki (Warszawa), H. Szczepański (Poznań), A. Szczepkowski (Piotrków Tryb.) J. Sarnowski (Czarnków), W. Wnęk Kraków), M. Wysocki (Świetochłowice).

W 1976 roku władze TKKF zrozumiały, wreszcie, że pogłębiająca się stagnacja w kulturystyce nie przynosi im chwały. Krytycznie oceniły działalność Komisji, stwierdzając m.in., że „nie wniosła nic interesującego do rozwoju kulturystyki, głównie z powodu braku inicjatywy ze strony kierownictwa Komisji”.

Decyzją władz resortu sportu, kulturystyka nadal pozostała w TKKF, ale stworzono jej bardziej dogodne warunki rozwoju. Postanowiły też , że kontakty międzynarodowe będą, ale mają ograniczać się do KDL-u
(kraje demokracji ludowej).

We wrześniu 1976 r. ZG TKKF powołał nowe władze Centralnej Komisji Kulturystyki. W jej skład weszli ludzie kompetentni i doświadczeni, znający bolączki tej dyscypliny sportu i sprzyjający rozwojowi kulturystyki. Przewodniczącym został Jan Włodarek (Warszawa), wiceprzewodniczącym Leopold Dzitkowski (Piotrków Tryb.). W składzie prezydium Komisji weszli m.in.: Witold Majchrzak Bydgoszcz), Henryk Jasiak (Warszawa), Edward Pawlik (Kraków), Stefan Polis (Częstochowa), Jan Trawiński (Olsztyn), Ryszard Sarnowski (Piła), Józef Stelmasiak (Łódź). Nowe władze z zapałem zabrały się do pracy.

W krótkim czasie uporządkowano sprawy formalno – prawne. Opracowano i zatwierdzono regulamin Komisji, z którego m. in. wynikało, że Komisja powołana jest do koordynowania i nadzorowania w imieniu TKKF działalności w dziedzinie ćwiczeń siłowych (kulturystyki) w Polsce.
Opracowano też przepisy i regulaminy dotyczące zawodów kulturystycznych i trójboju siłowego; kalendarz imprez krajowych i międzynarodowych oraz programów szkolenia itp.. Powołano zespoły problemowe (organizacyjny, sportowy, szkoleniowy) w skład, których dodatkowo weszli działacze terenowi w tym: Mirosław Głogowski (Łódź}, Marek Gawron (Poznań}, Wiesław Izydorek (Wałbrzych) Jan Kozłowski (Warszawa), Andrzej Morzyszek (Pabianice).

Pozytywnym skutkiem tych i innych przedsięwzięć było to, że już w roku 1977 ruch kulturystyczny stał się zwarty i organizacyjnie prężny. Powstało m.in. sześc. Okręgowych Komisji Kulturystyki; w skład których wchodziło od 7 do 10 województw. Zorganizowano pierwsze oficjalne mistrzostwa Polski w kulturystyce w Krakowie oraz w trójboju siłowym w Piotrkowie Trybunalskim. Warto podać, że te wszystkie prace organizacyjne wykonano społecznie.

Wydano poradnik metodyczny dla instruktorów kulturystyki i nawiązano kontakty z Międzynarodową Federacją Kulturystów IFBB. Informacje o aktualnych wydarzeniach w kraju i za granicą, redagowane przez redaktora Henryka Jasiaka, ukazywały się w czasopismach “Wiadomości Sportowe” i “Rekreacja Fizyczna” .
Autor:Jan Włodarek Maj 2002 r
Rej. 127/jw.- 15/ 26.08.2010 r./
Ostatnia aktualizacja 20.09.2010 r. godz. 09:07