Rak jądra to jeden z najczęściej występujących nowotworów u młodych mężczyzn. Co roku w Polsce notuje się około 800 nowych zachorowań. Blisko 60 procent stanowią nienasieniaki, a pozostałe 40% nowotworów
jądra to tzw. nasieniaki. U starszych mężczyzn najczęstszym
nowotworem w tej lokalizacji są chłoniaki.

Do czynników zwiększonego ryzyka zachorowania na raka jądra należy
zdiagnozowany wcześniejszy nowotwór w drugim jądrze i wnętrostwo (niezstąpienie jąder w dzieciństwie), nawet jeśli jądro zostało prawidłowo sprowadzone. Wpływ urazów, czynników środowiskowych ani rodzinne występowanie nie zostały udowodnione. Rak jądra jest nowotworem o dobrym rokowaniu pod warunkiem odpowiedniego leczenia, a sprzyja temu rozpoznanie we wczesnym stadium.

OBJAWY
Najczęstszym objawem raka jądra jest niebolesne powiększenie jądra,
uczucie ciężaru w mosznie, szybko narastające powiększenie moszny wskutek gromadzenia się w niej płynu. Uzasadniony niepokój powinien budzić również ból i dyskomfort w obrębie moszny. Rak jądra daje szybko przerzuty. W zaawansowanym stadium pojawiają się objawy i symptomy choroby uogólnionej:
- bóle w jamie brzusznej, powodowane
powiększeniem węzłów chłonnych zaotrzewnowych,
- kaszel, duszność i krwioplucie (przerzuty
raka jądra do płuc),
- bóle kostne (przerzuty do kości),
- neurologiczne objawy raka jądra (w przypadku przerzutów do mózgu).

Niektóre guzy jądra nasilają cechy męskie (zwiększone owłosienie
skóry, wzrost masy mięśniowej). U 7 procent mężczyzn stwierdza się powiększenie gruczołów piersiowych (ginekomastia).

W przypadku raka jądra nie ma uznanych metod przesiewowych.
W wielu krajach zaleca się młodym mężczyznom samobadanie jąder raz
w miesiącu, analogicznie do samokontroli piersi zalecanej kobietom. W badaniu palpacyjnym moszny wyczuwa się zwykle twardy, niebolesny
guz obejmujący poszczególne struktury narządu lub całe jądro.
Stwierdzenie takiej zmiany powinno zostać jak najszybciej konsultowane
z lekarzem. W przypadku podejrzenia raka jądra wykonuje się orfologię,
badania biochemiczne, oznaczenie markerów nowotworowych (beta-
HCG, AFP, LDH) i badanie obrazowe (USG moszny, zdjęcie RTG klatki piersiowej, CT brzucha i miednicy, MR OUN przy objawach neurologicznych). Szczegółowe rozpoznanie choroby nowotworowej opiera się najczęściej na wyniku badania histopatologicznego
jądra, usuniętego z dostępu pachwinowych (orchidektomia). Biopsja
diagnostyczna nie jest zalecana. Usunięcie jednego jądra nie wpływa istotnie na płodność mężczyzny, jednakże przed leczeniem należy poinformować pacjenta o możliwościach zabezpieczenia nasienia (krioprezerwacja). Mężczyzna po operacji raka jądra może współżyć, a jedynym widocznym skutkiem zabiegu jest brak jądra (można implantować protezę).

LECZENIE
Wybór terapii zależy od rodzaju nowotworu i stopnia zaawansowania
w momencie rozpoznania. Nienasieniaki są nowotworami pochodzenia
zarodkowego i występują zazwyczaj u młodych mężczyzn (III dekada).
Pierwszym etapem leczenia raka jądra u wszystkich chorych jest orchidektomia. W I stopniu zaawansowania guza rozważyć można poddanie chorego wnikliwej obserwacji po zabiegu chirurgicznym.
Takie postępowanie wymaga jednak dobrej współpracy na linii
pacjent–lekarz. W przypadku nowotworów o wyższych stopniach
zaawansowania właściwym postępowaniem jest chemioterapia (trzy cykle według programu BEP – bleomycyna, etopozyd i cisplatyna). Pozostałą po leczeniu masę nowotworową usuwa się chirurgicznie
(limfadenktomia zaotrzewnowa, RPLND). Nieradykalny zabieg raka
jądra lub wzrost markerów jest wskazaniem do zastosowania chemioterapii drugiego rzutu.

Nasieniaki jądra występują najczęściej u mężczyzn w czwartej dekadzie życia. Leczenie zaczyna się od usunięcia jądra (orchidektomii) w każdym
stopniu zaawansowania klinicznego, a następnie uzupełniająco apromienianiem lub chemioterapią (3–4 cykle według programu BEP – bleomycyna, etopozyd, cisplatyna), skojarzoną z leczeniem promieniami. W uzasadnionych przypadkach stosuje się chirurgiczne usunięcie zmian resztkowych.

Rokowanie w raku jądra jest dobre. We wczesnych stadiach można wyleczyć wszystkich pacjentów (lub prawie wszystkich), a w stopniach zaawansowanych raka jądra większość chorych przeżywa 5 lat od diagnozy.

Aut. Michał Szymański, dr n. med., urolog

JWIP.PL. Dziękujemy Autorowi za udostępnienie tego artykułu. Ukazał się w kwartalniku „ Zdrowie Pacjenta” nr 1 (2018 r.) Celem tego periodyku - wydawanego od lipca 2007 r. - jest promowanie zdrowia i informowanie pacjentów o usługach świadczonych przez SPZZLO Warszawa – Żoliborz.
Rej.886/ MEDYCYNA – 64/2019.02.20 /JWIP.PL