Sportowcy powinni spożywać odpowiednio większe ilości składników mineralnych takich, jak; cynk. wapń, magnez, żelazo, potas, sód, miedź, selen. Składniki te odgrywają dużą rolę w okresie restytucji powysiłkowej. Odpowiednia podaż związków pozwala w jak najszybszym czasie usunąć zmęczenie i zwiększa gotowość do pracy treningowej.
Cynk jest mikroelementem spotykanym we wszystkich tkankach i płynach żywych organizmów .Ma zasadnicze znaczenie dla budowy i funkcjonowania błon komórkowych. Wpływa na wydzielanie takich hormonów, jak insulina, hormonu wzrostu, testosteronu. Przyczynia się do zwiększenia masy i siły mięśniowej. Reguluje zdolność kurczliwości mięśni. Tak, więc odpowiednia podaż cynku ma duże znaczenie u osób uprawiających dyscypliny siłowe, w tym i kulturystykę.

Sportowcy potrzebują większej ilości cynku ponieważ u nich występują jego duże straty w czasie zawodów lub treningu. Zwiększenie zapotrzebowania na cynk wiąże się ze zwiększonymi przemianami w mięśniach glukozy, kwasów tłuszczowych, katabolizmu białek ,przy wyczerpaniu glikogenu, z większą aktywnością enzymów oraz wzmożoną pracą układu odpornościowego. Cynk jest składnikiem insuliny, bezpośrednio odpowiada za syntezę białka w tym kolagenu, jest niezbędny do tworzenia tkanki łącznej, transportuje dwutlenek węgla.

Cynk jest jednym z najważniejszych pierwiastków śladowych, który jest potrzebny do prawidłowego funkcjonowania ponad 200 enzymów w organizmie .Występuje jako składnik tzw. cynkowych metaloenzymów (anhydraza węglowodanowa, fosfataza trzustkowa, dehydrogenaza mleczanowa), jako czynnik katalizujący i jako związek strukturalny cząsteczki enzymu. Wpływa na metaboliczny cykl przemian białkowych, węglowodanowych, lipidowych i energetycznych.

Cynk jest odpowiedzialny za syntezę kwasów nukleinowych, ( DNA -kwas dezoksyrybonukleinowy, RNA - rybonukleinowy), przyswajanie białek, metabolizm kości itp.
Jest ważnym antyoksydantem, wchodzi w skład enzymów, które ochraniają organizm przed niszczącym działaniem wolnych rodników. Ogranicza uszkodzenie mięśni powodowanych wysiłkiem. Jest potrzebny do prawidłowego rozwoju, wytwarzania energii, hemoglobiny, do zachowania odporności.
Cynk odgrywa główną rolę w procesach podziałów komórkowych, potrzebują go tkanki, które rosną przez całe życie, takie, jak włosy, skóra, paznokcie. Jest także niezbędny do funkcjonowania narządów zmysłu; słuchu, wzroku, smaku i powonienia. Jest konieczny do formowania się kości. Utrzymuje prawidłowy poziom witaminy A we krwi oraz witaminy E.

Cynk skuteczniej niż witamina C może skracać okres przeziębienia. Cynk i witamina C zostały nazwane cudownym środkiem przeciwko katarom i wielu zakażeniom wirusowym (.Kiedy przyjmujemy tabletki cynku , nie należy je połykać w całości lecz ssać kilka razy dziennie podczas 3-4 dni infekcji ).
Cynkowi zawdzięczamy trzeźwość umysłu i koncentracji, ponieważ za jego sprawą aktywowany jest hormon ACTH, adrenokortkotropina, wytwarzany w przednim płacie przysadki mózgowej itd.

W organizmie człowieka dorosłego znajduje się 1, 4 - 2, 3 g cynku, z czego 60 % w mięśniach szkieletowych, 30 % w kościach, około 4 - 6 % w skórze i włosach. Cynk koncentruje się przede wszystkim w gruczole krokowym u mężczyzn oraz w nerkach, wątrobie i mięśniach.
Opracowane normy żywienia na cynk są następujące; osoby dorosłe powinni spożywać codziennie; mężczyźni – 16 mg, kobiety - 13 mg cynku. Poziom dziennego bezpiecznego spożycia cynku dla dorosłych ustalono na 10 mg dla kobiet i 14 mg dla mężczyzn. .Natomiast u mężczyzn powyżej 40 roku życia zalecana dawka wynosi 30 - 40 mg.
Wg literatury sportowej dzienne zapotrzebowanie na cynk u osób trenujących jest wyższe i może nawet wynosić do 50 mg. Dlatego suplementacja odgrywa dużą rolę. Najlepszymi formami cynku są cytrynian cynku, glukonian cynku, czy związek chelatowy (cynk chelatowy).

Zawartość cynku w (mg) w100g niektórych produktów spożywczych przedstawia się następująco: .ostrygi - 86, wątróbka wieprzowa - 4,51, wołowina (rozbef) - 2, 8, jaja kurze -1,76, orzechy włoskie - 2,72, homar-3,4, fasola biała- (nasiona suche) - 3, 77, ser twarogowy chudy - 1, 2, ser tylżycki pełnotłusty - 3,68, pomidory - 0,26, ziemniaki - 0.33, marchew - 0,34 itd.

Źródłem cynku są zarówno produkty pochodzenia zwierzęcego, jaki roślinnego. W produktach spożywczych występuje w różnych ilościach. Dużo cynku jest we wszystkich skorupiakach, małżach, ślimakach, w wołowinie, oraz w zbożu. Dużo cynku znajduje się również w niektórych grzybach jadalnych, drożdżach piwnych, korzeniu imbiru itd.

Najlepszym źródłem cynku są skorupiaki, szczególnie ostrygi. Cynk z "owoców morza’’, mięsa, wątróbki, jaj, jest świetnie przyswajalny, ponieważ produkty te obfitują w aminokwasy, tworzące z cynkiem stabilne połączenia. Należy spożywać dużo produktów pełnoziarnistych, gdyż cynk znajduje się w łusce i zarodku. Sporo cynku zawierają orzechy i warzywa strączkowe.

Cynk jest łatwiej przyswajalny z produktów zwierzęcych niż roślinnych. Ilość przyswajanego cynku zależy od wielu czynników fizjologicznych ( wiek, stan odżywienia ) oraz od nawyków żywieniowych. Do składników diety obniżających przyswajanie cynku zalicza się błonnik, szczawiany, oraz pierwiastki takie, jak; miedź, żelazo. Wapń i fosforany upośledzają wchłanianie cynku w przewodzie pokarmowym, jak również alkohol itd.

Należy unikać picia herbaty , kawy podczas posiłku w czasie którego spożywamy produkty bogate w cynk, ponieważ napoje te hamują jego przyswajanie.
Należy pamiętać, że codzienne urozmaicone pożywienie powinno zaspokoić zapotrzebowanie organizmu na cynk. W przypadku suplementacji należy wybirać preparaty standaryzowane nie zawierające zadnych sztucznych środków konserwujących czy barwionych.. Preparaty w szklanych ciemnych opakowaniach zapewniają stabilność tego minerału przez cały czas zażywania.

Ustalono, że wysoki poziom estrogenów w organizmie zmniejsza wchłanianie cynku z przewodu pokarmowego, natomiast androgeny zwiększają przyswajanie cynku z pokarmów.
Mimo że cynk występuje w wielu produktach, jego niedobór jest częsty, nawet 80% jego ilości tracone jest w procesie przemiału zboża lub wypłukiwane w czasie gotowania. Wiele gleb pozbawiono cynku na skutek stosowania nawozów chemicznych.
Niedobór cynku daje znać o sobie szybciej niż w przypadku braku innych składników odżywczych. Przy niedoborze cynku występuje natychmiast spowolnienie procesów wzrostu, szybko też występują inne dolegliwości, jak np. zaburzenie czynności układu odpornościowego, nadpobudliwość psychoruchowa z zaburzeniem koncentracji uwagi, zwiększenie prawdopodobieństwa infekcji i alergii, spowolnienie gojenia się ran, utrata węchu i smaku, wypadanie włosów, wysypki, kłopoty ze skorą, zaburzenia snu, zmniejszenie aktywności umysłowej, anoreksja, niedostateczne funkcjonowanie gruczołów płciowych, zaburzenia w potencji, brak popędu płciowego, stany zagubienia i Itd.
Cynk w dawkach do 100 mg jest stosunkowo mała toksyczny, ale może powodować niewielkie nudności i biegunkę, natomiast w dużych ilościach prowadzi do zawrotów głowy, senności i omamów. Duże spożycie cynku może być toksyczne. Przyjmowanie dużych dawek cynku wpływa na zmianę metabolizmu żelaza i miedzi, obniżając stężenie tych pierwiastków we krwi.
Coraz większą uwagę zwraca się na możliwość działania ochronnego cynku przed zatruciami ołowiem .Przy zwiększonym stężeniu cynku w pożywieniu wchłanianie ołowiem jest mniejsze, mniejsze są, zatem zaburzenia biochemiczne wywołane przez ołów w organizmie.

Źródło: Ś. Ziemlański ‘’Normy żywienia człowieka’’, K .Oberbeil ’Minerały’’, K. Sullivan „Witaminy i minerały’’, Ch. Scott-Moncrieff „ABC witamin. Naturalne źródła niezbędnych składników odżywczych, ‘‘J. Aleksandrowicz, I. Gumowska „”Kuchnia i medycyna”, S.H.Buhner ‘’Naturalny testosteron’’, J. Eksterowicz’’ Zarys żywienia sportowców’’.
Autor; Maria Szustakowska - Chojnacka – czł Zespołu JWIP.PL. luty 2012 r.
Rej.502./Medycyna – 42/2012.02.25/JWIP.PL
Aktualizacja: 2012.03.05, godz.21:51