Dokończenie wspomnień uczestników meczu Węgry – Polska w 1921 roku. Artykuł z „Przeglądu Sportowego”, z grudnia 1936 roku! Część pierwszą zobacz w dziale „Różne”.

INŻYNIER MIECZYSŁAW BATSCH
Na drugim końcu Lwowa, wśród wagonów i parowozów stoi biały budynek warsztatów kolejowych. Tam odnajdujemy tak popularnego ongiś Batscha, obecnie inżyniera kolejowego i kierownika warsztatów mechanicznych.
Inż. Batsch o pierwszym meczu z Węgrami wie stosunkowo dużo. Pamięta, jak w pierwszych dniach grudnia na śniegiem pokrytych boiskach grał aż trzy mecze treningowe. Snuje nić wspomnień o męczącej przez trzy granice podróży.
A sam mecz?
- Nie graliśmy najgorzej – mówi inż. Batsch. Polska była słaba fizycznie, mało lotna, słowem: jakoś niemrawa. Węgrzy mieli przewagę przez cały czas. Źle skończyło się na jednej bramce, to wielka zasługa ś.p. Janka Lotha, grającego z niezwykłą brawurą.
Bramkę zdobytą przez Węgrów nie bardzo pamięta. Nie była ona pierwszej marki i cos tam było nie w porządku...
Inż. Batsch rozstał się z Pogonią w 1921, roku dla „Pogoni” tragicznym, kiedy to lwowianie walczyli się o utrzymanie w Lidze. Ustąpił młodszym, zdaniem jego lepszym, którzy wówczas uratowali tradycje „Pogoni”. Obecnie sportem interesuje się o tyle, że jeździ zimą na nartach, latem od czasu do czasu gra w old boyach, ale meczu całego już nie wytrzymuje. Poza tym z zapałem uczęszcza na mecze Pogoni. Chciał pracować w zarządzie Pogoni, ale „inne czasy - inni ludzie”. Z nimi nie mógł się zgodzić inż. Batsch i wolał się usunąć w cień.

TADEUSZ SYNOWIEC
Najstarszy w gronie „jubilatów” to dyr. Tadeusz Szymoniec. Pracując w instytucji ubezpieczeniowej nie zapomina o minionych latach, ba on może najmniej odsunął się od sportu, bo jest obecnie czynnym w kierownictwie sekcji piłkarskiej „Cracovii”.
Rozstanie na boisku przyszło w jesieni 1924 roku, 35 roku życia.
- Geneza pierwszego naszego meczu reprezentacyjnego związana jest ściśle z naszymi dwoma występami przeciw MTK i FTC. Zrobiliśmy tak doskonałe wrażenie, że natychmiast w poniedziałek odbyło się posiedzenie Węgierskiego Związku Piłki Nożnej, na którym zapadła decyzja zaproszenia Polski do Budapesztu.
- Już w październiku rozpoczęły się przygotowania do do meczu. Graliśmy z dwoma teamami 13 i 27 października. Po tych meczach WG i D PZPN ustalił skład reprezentacji, która rozegrała znów trzy mecze, a to w Krakowie z reprezentacją Krakowa. Tak męczyli nas dosyć.
- O ile staranie przygotowana była drużyna, to z drugiej strony błędem był późny wyjazd.
- W drużynie było nas siedmiu z „Cracovii”, większość stare wygi pamiętające lepsze czasy przedwojenne, a jednak trema była straszna. Przecież pamiętaliśmy doskonale tę czasy, kiedy szczytem każdego miało być przywdzianie koszulki z Białym Orłem. Marzyliśmy o tym całe lata, teraz miały ziścić się nasze marzenia.
- Nie trzeba się dziwić, że nie mogliśmy zdobyć się na normalny wysiłek, że nerwy odmawiały poszłuszeństwa...
-Gdyby nie ś.p. Janek Loth byłoby bardzo źle. Ten człowiek to był nie tylko wspaniały talent. To był człowiek wielkiego szczęścia w grze. Dzięki niemu wynik był zaszczytny.
- Nie zapomnę jednego momentu z meczu. Było to kilka minut przed pauzą. Sędzia podyktował przeciw nam rzut karny. Zabrał się do niego słynny Fogl. Ruszył w wściekłym tempie, jak lawina spadł na piłkę i strzelił z taką siłą, że trudno to opisać. Loth w bramce aż przykucnął. Piłka na szczęście przeszła nad poprzeczką i spadła bardzo daleko za parkan
- Mecz był wspaniały, Orał taki np. Schllosser, jeden z najlepszych graczy, jakich świat wydał. W meczu tym obchodził jubileusz 70-go występu w reprezentacji. Na bankiecie wręczyłem mu pamiątkowy sygnet imieniem PZPN. Najlepsza była jednak pomoc węgierska, a szczególnie Blum na lewej i Orbitz w środku. Kertes na prawej był słabszy. Sperling i Einbacher mieli dzięki temu więcej swobody. Mielech i Wacio Kuchar natomiast ani rusz, Blum był nie do przebycia. Dobrze pamięta te czasy p. dyr. Synowiec. Był zresztą wtedy nie tylko graczem. Był redaktorem odpowiedzialnym „Przeglądu Sportowego”...

JÓZEF KAŁUŻA
Siedzieliśmy przy małym stoliczku kawiarnianym. Codzienni towarzysze p. Józefa Kałuży rozmawiali o sprawach potocznych, obok zaś toczyła się rozmowa o piłce okrągłej.
Zbyteczne były pytania o kontakt ze sportem, o barwy klubowe czy tez zainteresowanie dla sportu. W tym towarzystwie byłoby śmieszne. Wystarczyło napomknąć o temacie, a pan kapitan ruszał z miejsca. Mistrz piłki snuł wspomnienia na kanwie teraźniejszości. Mówiąc o tym co było, ale nie zapominał ani przez chwilę o teraźniejszości. Każde słowo, było nie tylko wyrazem myśli, było też krytyką i oceną.
- Czy pamiętam mecz? – jak wczoraj! Doszedł do skutku, dzięki wynikom „Cracovii”, która przekonała Węgrów o wartości polskiego piłkarstwa. Przygotowania były solidne, bardzo solidne. Nie było mankamentów. Wtedy gracze palili się do gry.
- Wybór teamu był trafny. Wzięto drużynę „Cracovii”, którą uzupełniono kilkoma graczami. Nie było z tym żadnych kłopotów. Pewne wątpliwości nasuwała tylko sprawa lewego łącznika. Wysunięto z jednaj strony Einnbachera, myślano jednak o kimś innym. Zdaje się, że o Batschu...
- Ja „wojowałem” za Einbachem, gdyż uważałem, że był typem gracza, nadającym się najbardziej do ataku „Cracovii”. Poza tym był strzelcem. Wszyscy byli stremowani. Einbacher najmniej z nasz wszystkich. On stosunkowo najbardziej z nas utrzymał się na normalnym poziomie.
- Czy byliśmy wtedy lepsi niż obecnie? Trudno tak ocenić sprawę! Twierdzę jednak, że „Cracovia” przy ówczesnym poziomie reprezentowała klasę, której teraz w Polsce nie mamy. Zresztą wtedy stanowiliśmy normalny, ludzki system, a nie „W”.
- Dawniej były „ideowe” czasy, były idealne stosunki zarówno między graczami, jak i między drużyną a „kierownictwem”.

DR STANISŁAW CIKOWSKI
Służąca otwierając drzwi ma zdziwiony wyraz twarzy. Na drzwiach wisi przecież tabliczka z napisem: - Dr Stanisław Cikowski przyjmuje w chorobach kobiecych i położnictwie. – Więc niby co ma znaczyć ta męska wizyta i w dodatku we wczesnych godzinach rannych?
Wątpliwości jej rozprasza gospodarz mieszkania. Za chwile siedzimy w gabinecie i rozmawiamy.
- Pamiętam... pamiętam, mój pierwszy występ na wielkiej arenie. Grałem wprawdzie już w spotkaniach międzynarodowych, ale to był pierwszy mecz międzypaństwowy... Prawda, tak się tym przejąłem, że nie tylko teraz, ale nawet na drugi dzień po meczu nie mogłem odtworzyć jego przebiegu.
- Zresztą nie tylko ja byłem stremowany. Wszyscy bez wyjątku, a już najbardziej ci, którzy pierwszy raz grali poza granicami Polski. Gdy trzeba było stanąć wobec 35000 widzów, traciło się głowę. I na tym ucierpiała nasza gra!
- Tylko jeden z naszych nie zawiódł, ś.p. Janek Loth. Pamiętam dobrze... on był fenomenalny, on nas uratował od klęski. Madziarzy grali wspaniale.
Zastanowiwszy się nad wszystkim, nie można powiedzieć, abyśmy zaszczytny rezultat osiągnęli samą tylko ambicją i zacięciem. Musieliśmy stanowczo dać coś takiego, co pozwoliło nam osiągnąć świetny wynik z najlepszym podwówczas teamem w Europie.
- Wreszcie pozostało mi w pamięci przyjęcie, wspaniałe, jak tylko jeszcze w Szwecji. Z kolonią polska w Budapeszcie nawiązaliśmy trwałe więzy, które przetrwały długie czasy. Tak, przetrwały czasy piłkarskie...
- Skończyły się one dla mnie definitywnie w roku 1924. Nie miałem już czasu na trening. W momencie uzyskania promocji zbyt wiele było pracy zawodowej.
- Ostatni raz grałem w piłkę w roku 1925 w czasie ćwiczeń wojskowych w Toruniu. Był to kurs lekarzy, na którym zorganizowałem drużynę złożona z kolegów i wyzwaliśmy TKS, który nie przyjął jedna wyzwania. Wtedy zagraliśmy z „Gryfem”, będącym wówczas na drugim miejscu w mistrzostwach. Wygraliśmy 9:1, mając takich graczy jak dr Krupa z „Wisły” i dr Ławczowski z AZS-u krakowskiego.
- Obecnie utrzymuje jeszcze kontakt ze sportem, chodzę na mecze, ale nie ligowe, tam jest dużo brutalności. Walka o punkty nie interesuje mnie. Prawdziwego sportu szukam w meczach towarzyskich i dlatego chętnie na nie uczęszczam.

LEON SPERLING
W „jarzmie małżeńskim” żyje lewo skrzydłowy reprezentacji p. Leon Sperling. Nawet na małą rozmówkę w kawiarni towarzyszy mu małżonka.
- Pamiętam doskonale skład i przygotowania do meczu. Były bardzo dokładne, może nawet o wiele dokładniejsze niż obecnie. Mecz rozegraliśmy w sezonie spóźnionym, gdyż w połowie grudnia, a treningi odbywały się na śniegu i mrozie. Pierwszy trening odbył się na boisku Makkabi przy 20 stopniach mrozu. W pewnym momencie dostałem piłką w nos, a gdy chwyciłem się ręką nie mogłem nosa objąć. Przerażony myślałem, że nos spuchł tak strasznie. Okazało się, że nos był normalny, tylko ręka zupełnie zgrabiała. W takich warunkach trenowaliśmy najpierw w Krakowie, potem we Lwowie.
- Pod kierownictwem profesora Weyssenhoffa wyjechaliśmy do Budapesztu. Straszna była to podróż. Jechało się półtorej doby. Połączenie było fatalne. Czesi mieli porachunki z Węgrami, -skupiło się na naszych kościach. – Co kilka godzin trzeba było przesiadać i czekać...
- W czasie jednego z postojów, w Parkanach, czy w Żlinie wybraliśmy się na przechadzkę. Do rozruszania kości postanowiono urządzić bieg przez miasto. Kierownik nasz p. Weyssenhoff zaproponował nawet rozegranie zawodów o nagrodę. W czasie biegu mieliśmy trenować „główki”, a to w ten sposób, że przebiegając obok parkanu każdy miał uderzyć w parkan, kto uderzy najmocniej miał dostać paczkę czekolady.
- Ponieważ była noc, ciemno wokoło, postanowiłem spłatać figla „Gdy się znalazłem obok parkanu, przytknąłem głowę do desek, a równocześnie wyrżnąłem z całych sił butem w deski, aż zatrzeszczały”. Komisja uznała mnie zwycięzcą i byłbym dostał czekoladę, gdyby nie Kałuża, który zwąchał w tym coś nieczystego i wniósł protest. Unieważniono „konkurs” i wróciliśmy do pociągu.
- Mecz nastąpił po kilku godzinach snu, tak, ze byliśmy zmęczeni. Mimo to graliśmy nadzwyczaj ambitnie, jakkolwiek wszyscy byliśmy dalecy od formy „krajowej”. Pamiętam jak dziś, że Marczewski schodząc po meczu z boiska mówił do nas: „Chłopcy, trzeba się trzymać po pauzie, żeby tylko utrzymać ten wynik do końca”. Nie wiedział, że mecz już się skończył
- W roku 1932 grałem jeszcze w reprezentacji Krakowa przeciw Pradze potem grałem w 1933 r. Na więcej nie starczyło sił i czasu.

INŻ. ZDZISŁAW STYCZEŃ
Dobrze jest, że jubileusz ten wypadł na początku zimy. Gdyby tak wypadł w czerwcu trudno byłoby uchwycić p. inż. Zdzisława Stycznia, referenta budownictwa zarządu miejskiego w Krakowie. Byłby na pewno gdzieś przy robotach. Teraz siedzi przy biurku i sięga do skarbnicy wspomnień.
- Mogliśmy wygrać – brzmi rewelacyjny początek. Ale co z tego Kałuża zawalił z czterech kroków taką pozycję, że niech piorun strzeli!
- Wszyscy robili co mogli! Loth był dobry, bardzo dobry, takie strzały, że murowane bramki. Mimo to wszyscy mieliśmy trochę pecha. Na początku były takie dwie pozycje, jakie nie powtarzają się często. Kałuża dostał dobrą piłkę, przedryblował backa i wywalił w aut. Mimo świetnej formy Węgrów i my graliśmy dobrze. Skład był szczęśliwie zestawiony i chyba trochę szczęścia więcej, to byłby remis.
- Nie wolno zapominać o ciężkiej podróży, o bieganiu z wagonu do wagonu. Na niektórych stacjach trzeba było pędzić i wskakiwać do ruszającego pociągu. Przez całą podróż mówiło się o meczu, a każdy dodawał „żeby nam ino gola nie zrobili”.
- Z Węgrami spotkałem się jeszcze na Olimpiadzie w Paryżu i „nie chwalący się” byłem najlepszy na boisku, szczególnie do pauzy. Potem wypompowałem się. Nie powinniśmy przegrać 5:0.
- Przestałem grać po meczu z Turcją. Miałem jakiś czas kostkę w gipsie. Na mecze rzadko chodzę, bardzo rzadko. Mam za to dwóch synów. 10-letniego Zenona i 3-letniego Andrzeja. Kopią szelmy pierwszorzędnie. Zobaczy pan, oni jeszcze zagrają...

ARCHITEKT LUDWIK GIENTEL
Połowa słynnego duetu "Fryc – Ginter!", żelazny obrońca w minionych latach p. Ludwik Ginter jest z zawodu inżynierem. W lecie trudno go złapać, gdyż przebywa przeważnie na rusztowaniach prowadząc prace budowlane. Z nastaniem zimy, częściej zagląda do kawiarni, tym bardziej, że również należy do klubu < żonatych >.
- Co zostało, z minionych lat w pamięci? Jakieś porwane strzępy...
- Najpierw treningi w Krakowie... – śnieg, potem wyjazd – trudna podróż, w końcu mecz.
- Drużyna ogromnie zdenerwowana... Węgrzy najlepsi w Europie, dużo lepsi od Austrii... Wszyscy straszyli tymi Węgrami... Pozsony, trener „Cracovii” szczególnie dużo opowiadał o „węgierskim niebezpieczeństwie. Tak się tym przejęto, ze dopiero 20 minut przed końcem graliśmy normalnie.

Na zdjęciu: pułkownik Jan Loth- reprezentant Polski. Fot. z arch. JW.

- Jeden człowiek uratował sytuację – wspaniale grający ś.p Janek Loth – bramkarz – cudo. Poza tym wszyscy niżej przeciętności.
-Węgrzy wspaniali – łącznicy Schlosser i Molnar grali jak z nut – gnietli nas przez cały czas, - to też nie brakowało roboty w obronie...
- Wszystko było serdeczne – zarówno kolonia polska jak i sami Węgrzy – lokale w Budapeszcie oglądane po meczu wywarły też doskonale wrażenie.
- Wszystko ma jednak swój koniec. Skończyła się i kariera obrońcy, po 12 meczach w reprezentacji. Dla braku czasu trzeba było w roku 1930 wziąć rozbrat z piłką. Chodzi się czasem na mecze, ale rzadko. Trzeba będzie pamiętać o jednym. W zawodzie budowniczego sezon przypada równocześnie z sezonem piłkarskim.

PIERWSZA REPREZENTACJA POLSKI
Pod takim tytułem podał „Przegląd Sportowy” w 1921 roku informacje o piłkarzach, którzy pierwsi włożyli koszulki z BIAŁYM ORŁEM! (a oto wyjątki stamtąd – przyp. j.w.).

MIELECH Stanisław Feliks, lat 28, kapitan WP, gra od 1907r., w drużynie Cracovii – 253 razy.
KUCHAR Wacław, lat 25, porucznik WP, grywa od 8 - go roku życia, a w Pogonii I-szej od 1912 roku. Rekordzista Polski w skoku w wyż. i biegu 800m.
KAŁUŻA Józef, lat 25, urzędnik, gra od 1909 r., a w Cracovii od 1911 r., przy czym strzelił 287 bramek.
EINBACHER Marian, lat 21, urzędnik, gra od 1910 r., a w Warcie od 1914 r.
SPERLING Leon, lat 21, urzędnik, gra od 13 - go roku życia, Zaczął w Jutrzence, potem przeniósł się do "Cracovii".
STYCZEŃ Zdzisław, lat 22, kandydat budownictwa, grywa od 12 roku życia. Jako pomocnik strzelił dla Cracovii 32 bramki.
CIKOWSKI Stanisław, lat 22, kandydat medycyny. Gra od 1910 r., w Cracovii od 1916 roku.
SZYNOWIEC Tadeusz, lat 32, dziennikarz (ówczesny redaktor „Przeglądu Sportowego”). Absolwent Uniwersytetu Jagiellońskiego. Od 1910 roku gra w Cracovii, a trzy lata potem jest kapitanem drużyny .
LOTH Stefan, lat26, porucznik WP, student Politechniki Warszawskiej. Gra od 1909 r., w Polonii Warszawa od 1917 r.
GINTEL Ludwik, lat 22, uczeń szkoły budowlanej. Gra od 1911 r., najpierw w Jutrzence, później Cracovii.
MURCZEWSKI Artur, lat 25, technik maszynowy, gra od 12 roku życia najpierw na środku ataku w Sztumie, w Turystach (Łódź), obecnie w Polonii Warszawa.
LOTH Jan, lat 21, podporucznik WP, gra od 1910 r., również jako środkowy napastnik. Strzelił dla Polonii 44 bramki.
BATSCH Mieczysław, lat 21. Student Politechniki (Lwów), gra od 1913 r. w Pogoni.

Jak widzimy dzisiaj ( tj. w 1936 r. – przyp. jw.) żadnemu z uczestników tej drużyny piłka nożna nie przeszkodziła w zakończeniu studiów naukowych, czy też nie zahamowała awansu na innych szczeblach pracy zawodowej.
Mimo, że byli znakomitymi piłkarzami potrafili wygrać również i swój los życiowy, zajmując stanowiska, do których dążyli za młodu!

Materiał do całości wspomnień o meczu Polska – Węgry zebrali i opracowali dla „ Przegladu Sportowego”: R. Gehorsam, M. Koblak, J.Erdman i M. Strzelecki (1936 rok).
Powyższy artykuł, z oryginalną pisownią, wstawił Jan Włodarek. Kwiecień 2012 r.
(Pod tym artykułem w Przeglądzie Sportowym jest reklama powieści sportowej pt. „ Wielka gra” aut. Aleksandra Rekszy i Mariana Strzeleckiego).
Rej.535./Różne - 69/ 2012.04.11 / JWIP.PL
Aktualizacja : 2012.07.16, godz. 08:20