|
|
Odwiedziło nas:
10034071
osób. |
|
|
| Otyłość cz. I. Autor: Marek Ciołek |
Otyłość (cz.I. „Podstawy teoretyczne”)
Obecnie otyłość jest zaliczana do tzw. Chorób cywilizacyjnych. Codzienne spożywanie żywności wysokoprzetworzonej, wzbogacanej w cukry rafinowane, oraz w tłuszcze zwierzęce, jak również powszechna obfitość wszelkiej żywności, brak ruchu – mocno przyczyniają się do powstawania otyłego społeczeństwa.
Otyłość z punktu widzenia nauk medycznych jest definiowana jako: "schorzenie ogólnoustrojowe, charakteryzujące się nadmiernym rozwojem tkanki tłuszczowej w organizmie, polegającym albo na zwiększeniu ilości tłuszczu w komórkach tłuszczowych (otyłość hiperpalstyczna), albo na zwiększeniu ilości komórek tłuszczowych (otyłość hipertroficzna)".
Natomiast z punktu widzenia estetyki ludzkiego ciała, jest to po prostu ogólne nadmierne nagromadzenie się podskórnej tkanki tłuszczowej, wynikające albo z totalnego zaniedbania żywieniowego danego osobnika, albo wynikające z przyczyn od niego niezależnych, takich jak określone stany chorobowe (cukrzyca), lub z pewnych skłonności genetycznych (stosunkowo niewielki odsetek naszego społeczeństwa).
W procesie zrozumienia fizjologii otyłości, proponuję cofnąć się daleko wstecz, kiedy to człowiek ze zwierzęcia przeistoczył się w istotę rozumną, (czyli homo sapiens).
Wtedy to okresy sytości, czyli udanych polowań, przeplatały się z okresami głodu, charakteryzującymi się nieomal zupełnym brakiem jedzenia.
Na wypadek takich sytuacji, organizm ludzki perfekcyjnie wyspecjalizował układ magazynowania energii pod postacią tkanki tłuszczowej. Zgromadzony w komórkach tłuszczowych tłuszcz, stał się najbardziej skondensowanym źródłem energii, warunkującej przeżycie człowieka pierwotnego w licznych okresach głodu.
Z owym dziedzictwem borykamy się do dziś. Pomimo ze wspomniane zjawisko stoi w zupełnej sprzeczności z jakże względnym wizerunkiem estetyki ludzkiego ciała, to niejednokrotnie, nawet w czasach nam współczesnych osoby otyłe miały większe szanse na przeżycie w sytuacjach głodowych, niż osobnicy szczupli.
Rodzaje otyłości
Już na wstępie nadmienione zostało, ze możemy dokonać pewnego podziału na: otyłość hiperpalstyczna, oraz otyłość hipertroficzną. (Zależnie od rodzaju otyłości mamy większe lub znacznie mniejsze szanse na uzyskanie szczupłej sylwetki).
Pierwsza z nich może być wrodzona, choć najczęściej zostaje wykształcona na skutek systematycznego przekarmiania w dzieciństwie. Polega ona na zwiększeniu ilości komórek tłuszczowych, wraz ze wzrostem całego organizmu dziecka. Niestety, ta nadmierna ilość komórek tłuszczowych (adypocytów) pozostaje już na całe życie.
Odchudzanie w tym typie otyłości, polega tylko na zmniejszeniu objętości istniejących już komórek tłuszczowych, gdyż zredukowanie ich liczby jakąkolwiek dieta jest nie możliwe. (Oczywiście pozostaje jeszcze interwencja chirurgiczna).
A ponieważ zmniejszenie zawartosci zgromadzonego tłuszczu w komórkach, stosując nawet najbardziej drastyczne diety, jest możliwe tylko do pewnej granicy, z chwilą powrotu do „normalnego” żywienia, może dojść do efektu „jo-jo”.
Otyłość hipertroficzna polega na powiększeniu objętości istniejących już komórek tłuszczowych i ma to miejsce najczęściej już po okresie dzieciństwa. W tym przypadku komórki tłuszczowe magazynują nadmiar zjadanej energii, chłonąc tłuszcz, niczym gąbka – wodę. Dzięki odpowiedniej diecie, połączonej z wysiłkiem fizycznym, możemy odnieść sukces w postaci powrotu do normalnej masy ciała, znacznie łatwiej, niż w przypadku rozwoju otyłości hiperplastycznej.
Zarówno w jednym rodzaju otyłości jak i w drugim, nadmierny rozwój tkanki tłuszczowej (ponad 25% masy ciała u mężczyzn i ponad 30% u kobiet) potęguje ryzyko wystąpienia chorób metabolicznych. (Takich jak: cukrzyca, miażdżyca).
Natomiast na podstawie rozmieszczenia tkanki tłuszczowej, uwarunkowanego czynnikami hormonalnymi i genetycznymi, możemy wyróżnić dwa typy otyłości.
- Typ ginoidalny (zwany potocznie typem „gruszka”). W tym rodzaju otyłości większość tkanki tłuszczowej zgromadzona jest na biodrach, pośladkach i udach. (Typ ten najczęściej występuje u kobiet.)
- Typ androidalny (zwany potocznie typem „jabłko”). Tu nadmiar tkanki tłuszczowej zlokalizowanej jest głównie w okolicach jamy brzusznej, klatki piersiowej, często tez na podbródku i na karku. (Typ ten najczęściej występuje u mężczyzn, u kobiet – tylko u tych, które mają silnie rozwinięte mięśnie szkieletowe, oraz mocne owłosienie.).
Przyczyny powstawania otyłości.
Doprawdy jest ich bardzo dużo. Jednak najczęstsza przyczyną powstawania otyłości jest systematyczne spożywanie żywności, której wartość energetyczna przekracza zapotrzebowanie organizmu na energie.
Naturalnie w omawianym procesie mogą też brać udział czynniki genetyczne jak i środowiskowe. (Nawyki żywieniowe). Za jedną z podstawowych przyczyn powstawania otyłości poza dietą obfitująca w węglowodany przetworzone oraz tłuszcze zwierzęce (Fast fudy, ciasta, przekąski, tak licznie serwowane przez bary szybkiej obsługi) uważa się też małą aktywność fizyczną. Zauważalne jest malejące znaczenie sportu, jako czynnika wychowania zdrowej młodzieży, na korzyść fizycznie biernego siedzenia przed komputerem i TV.
Również stresy dnia codziennego, w postaci napięć psychicznych i stanów emocjonalnych, bywają jakże często rozładowywane po przez wieczorne niekontrolowane objadanie się lub mocno zakrapiane alkoholem „weekendowe grilowanie”. Bardzo istotne jest też wynikające z braku czasu lub łakomstwa, wchodzące później w nawyk, zbyt szybkie pochłanianie posiłków. Biorąc pod uwagę, że czas potrzebny na reakcje mózgowego ośrodka sytości wynosi około 20 minut, zanim taki sygnał pojawi się w mózgu, pospiesznie jedzący człowiek zdąży już pochłonąć naprawdę spora ilość kalorii.
Dopiero po niewczasie zorientuje się ze spożył kolejny raz zbyt duża porcje. W tym przypadku proponuje spojrzeć na to jak wygląda spożywanie posiłków u większości ludów azjatyckich, – które robią z tego cała ceremonię – jak widać wychodzącą im na zdrowie. Albo inny przykład: jakże często sami w dzieciństwie byliśmy wręcz zmuszani przez starszych do zjadania całych nam nałożonych porcji jedzenia. Niejeden z czytelników z pewnością może przypomnieć sobie słowa mające miejsce na imieninach, w stylu: „ synku, córeczko, zjadaj wszystko, bo się ciocia pogniewa, to nieładnie jest zostawiać, wszyscy pomyślą, że ci nie smakowało?” Lub tez podczas codziennego obiadu:, „ dlaczego nie zjadłeś wszystkiego? Czy nie smakuje ci to, co zrobiłam na obiad?”. Nabyty w dzieciństwie nawyk zjadania nałożonych na talerz całych porcji, wielu z nas posiada do dnia dzisiejszego, nawet się nad tym nie zastanawiając.
W rozważaniach na temat rozwoju otyłości niezwykle istotnymi są czynniki genetyczne oraz pewne uwarunkowania zależne od gospodarki hormonalnej organizmu.
O rodzinnych skłonnościach do otyłości decyduje wiele nowopoznanych przez naukę genów, oddziaływujących na proces tempa metabolizmu.
Również każdy człowiek może mieć nieco odmiennie (różnymi ilościami jednorazowego posiłku) pobudzany znajdujący się w podwzgórzu mózgowym, ośrodek sytości.
Różnie tez na długość przerw w posiłkach może reagować, u różnych osób, ośrodek głodu. Nakazując jednemu jeść często i dużo, innemu znacznie rzadziej i mniejsze porcje.
Wszystkie powyższe zjawiska pozwalają naukowcom zrozumieć, dlaczego jedni ludzie są otyli i maja trudności z odchudzaniem, a inni mogą być szczupli, mimo nie przestrzegania żadnej diety.
Oczywiście, dbałość o szczupłą sylwetkę, nawet przez osobę z dziedzicznymi skłonnościami do tycia, nie jest wcale „walką z wiatrakami”. Choć na pewno wymaga to od niej dużo większej wiedzy na tematy żywieniowe, jak i wzmożonej aktywności fizycznej, niż u takiej osoby, która wspomnianych skłonności genetycznych nie posiada.
Podsumowując, do otyłości może dojść na drodze trzech mechanizmów. (Wymieniając od najczęstszego do najrzadszego)
- Przekarmianie, czyli nadmierna ilość kalorii w codziennym pożywieniu.
- Mała aktywność fizyczna połączona ze starzeniem się organizmu, wraz z upośledzeniem termogenezy.
- Na drodze chorobowej, upośledzenie działania lub wytwarzania hormonów odpowiedzialnych za lipolizę (rozpad tkanki tłuszczowej)
Jakimi systemami nasz organizm kontroluje metabolizm w tkance tłuszczowej?
Jest ich stosunkowo wiele. Hormony takie jak: insulina, leptyna, kortykosteroidy, czy hormony płciowe, wszystkie one mają zasadniczy wpływ na gromadzenie się tkanki tłuszczowej, bądź tez na jej energetyczne spalanie.
Fizjologiczne właściwości komórek tłuszczowych zależą od ich umiejscowienia.
Komórki tłuszczowe zgromadzone na pośladkach czy udach (typ ginoidalny), mają mniejszą wrażliwość receptorową, na sygnały hormonalne nakazujące im uwalnianie tłuszczu w celu pozyskania zeń energii, niż komórki tłuszczowe zlokalizowane w okolicach brzusznych – chodzi tu o tłuszcz wewnątrztrzewny (typ androidalny).
Powyższa zależność tłumaczy, dlaczego panie, które pragną odchudzić dolne partie ciała, maja z tym takie problemy. Chudną najpierw z górnej połowy ciała, a dopiero po tym zmniejsza się im obwód bioder oraz ud.
Jednakże tłuszcz wewnątrztrzewny, mimo ze jest łatwiejszy do spalenia, jest przyczyną licznych zaburzeń metabolicznych, skutkujących powikłaniami zdrowotnymi.
Podstawowa przyczyną jest uwalnianie tłuszczu bezpośrednio do krwi doprowadzającej do wątroby składniki odżywcze, pozyskane z przetrawionego pokarmu w układzie trawiennym.
Otyłość powstała na tle chorobowym jest znacznie rzadszym zjawiskiem, powstającym na skutek procesów zapalnych czy nowotworowych, jąder podwzgórza mózgowego, niedoczynności tarczycy i innych chorób, których teraz nie będę wymieniał.
Jakimi powikłaniami chorobowymi może skutkować otyłość?
Otyłość znacznie zwiększa ryzyko wystąpienia wielu chorób. Oto najpoważniejsze z nich:
- Cukrzyca typu II - insulinoniezalezna. Nadmierna ilość triglicerydów w krwioobiegu doprowadza do zaniku czułości receptorów insulinowych w tkankach.
- Choroby układu sercowo-naczyniowego: nadciśnienie tętnicze – powstaje na skutek nadmiernej masy ciała, serce musi pracować z o wiele mocniejszym ciśnieniem zarówno skurczowym jak i rozkurczowym, by dokrwić całe ciało, niżby to miało miejsce w przypadku normalnej masy ciała. Miażdżyca – tkanka tłuszczowa uwalnia do krwioobiegu znaczne ilości kw. tłuszczowych, jak tez nadciśnienie tętnicze doprowadza do uszkodzeń środbłonka naczyń krwionośnych, co razem zwiększa ryzyko powstawania ognisk miażdżycowych w tętnicach.
- Choroby nowotworowe jelit i odbytnicy. W przypadku otyłości brzusznej (wewnątrztrzewnej) duża ilość tkanki tłuszczowej silnie uciska narządy wewnętrzne upośledzając ich pracę, w tym przypadku jelita mają ograniczoną możliwość perystaltyki.(Pracy mięsni gładkich jelit, niezależnej od naszej woli)
- Żylaki kończyn dolnych. Przyczyna podobna jw. tkanka tłuszczowa silnie uciska jelito grube, upośledzając jego pracę. Skutkuje to zaparciami, a zbite masy kałowe uciskające tętnice biodrowe, mogą powodować powstawanie żylaków.
- Zaburzenia pracy układu oddechowego. Ucisk tłuszczu wewnątrztrzewnego na dolne partie opłucnej powodują niemożność wzięcia pełnego oddechu. Powstaje jakże charakterystyczny dla osób otyłych – krótki i szybki oddech.
Może też dojść do tzw. Niebezpiecznego „bezdechu nocnego”
- Hiperlipidemia – nadmierna ilość triglicerydów w krwioobiegu, na skutek uwalniania z tkanki tłuszczowej znacznych ilości kw. tłuszczowych, jak tez ze względu na zaburzenia metabolizmu tłuszczu w wątrobie u osoby otyłej.
- Choroby wątroby: Stłuszczenie i marskość.
- Zaburzenia hormonalne. Obniżenie poziomu testosteronu u mężczyzn, zwiększenie stężenia estradiolu i estriolu we krwi u obu płci, upośledzenie wydzielania hormonu wzrostu, wzmożona czynność glukokortykosteroidowa nadnerczy. Wszystko razem poza przedłużeniem regeneracji powysiłkowej jak i pochorobowej, może tez doprowadzić do zaburzeń płodności u mężczyzn jak i u kobiet.
- Zmiany zwyrodnieniowe stawów kończyn dolnych i kręgosłupa, jak tez ogólne zmniejszenie sprawności ogólnej. Przyczyna – oczywiście, nadmierna masa ciała.
Jak widać z powyżej przedstawionych chorób mogących powstać na tle otyłości, za odchudzaniem osób otyłych, powinny przemawiać nie tylko względy estetyczne, jak przede wszystkim względy natury zdrowotnej.
Wszak każdy z nas życzy sobie żyć długo, ciesząc się dobrym zdrowiem oraz sprawnością ogólną.
Autor: Marek Ciołek
|
|
Nie należy rozpoczynać treningu siłowego pod wpływem środków dopingujących i odurzających. Przed wykonywaniem opisanych tutaj metod treningowych i ćwiczeń należy się skonsultować z lekarzem. Autorzy i właściciel strony JWIP.PL nie ponoszą jakiejkolwiek odpowiedzialności za skutki działań wynikających bezpośrednio lub pośrednio z wykorzystania informacji zawartych na tej stronie. |
|
|
Tylko aktywnych zapraszamy na forum
oraz
do Pionierów |
|
|
• 
