|
|
Odwiedziło nas:
10046081
osób. |
|
|
| O soli i jej roli w diecie . Autor: Maria Szustakowska - Chojnacka |
Sól (chlorek sodowy) od bardzo dawna była cenną przyprawą i środkiem konserwującym, na który mogli sobie pozwolić jedynie bogaci. Rzymianie konserwowali w soli nie tylko artykuły spożywcze, ale używali jej, jako środka płatniczego, którym wypłacali żołd swoim legionistom- stąd wzięło się słowo-„salar” (płatność-salarium). Hebrajczycy używali soli podczas różnych ceremonii i uroczystości religijnych, ale również doceniali jej wartości lecznicze. W Etiopii oraz w Tybecie wytwarzano z soli tabletki, których używano, jako monet. W średniowieczu powstawały tzw’’ drogi solne”, wyznaczające kierunki handlu solą zarówno we Francji jak i w Skandynawii oraz innych krajów europejskich
Złoża soli na kuli ziemskiej rozmieszczone są bardzo nierównomiernie, dlatego też nieraz w historii dochodziło do wojen o ich dostęp.Ogromnym naturalnym rezerwuarem soli jest woda morska, która zawiera ok. 3% soli kuchennej. Sól kuchenną pozyskuje się nie tylko z wody morskiej, ale także z podziemnych złóż soli kamiennej, powstałych z dawna wyschniętych mórz. Sól tę wydobywa się w postaci bloków, brył, kamieni(stąd nazwa) i krystalizuje, aby uzyskać drobny kruszec. Obecnie zasoby soli kamiennej wyczerpują się, dlatego alternatywą staje się sól morska.(Sól morska zawiera dużo składników mineralnych, jak; sód, chlor, magnez, wapń. potas itp.) Smak i kolor soli zależy od obszaru, z którego pochodzi. Np..czerwona glina z niektórych wód w pobliżu Hawajów sprawia, że sól z tych regionów ma różowe zabarwienie.
Sól kuchenna jest połączeniem jonu sodowego i jonu chloru, w wyniku powstaje chlorek sodowy NaCl, (przy czym większe znaczenie ma dla człowieka jon sodowy niż chlorowy.)Bezzapachowe, grudkowate i rozpuszczalne w wodzie kryształy soli kamiennej albo morskiej różnią się od siebie wielkością i cechami ziaren soli. W soli kamiennej, przeciwieństwie do soli morskiej, nie występują składniki mineralne..
Nasz organizm w 75% składa się z cieczy zawierającej sód tak, więc do funkcjonowania organizmu sól jest wręcz niezbędna. W ujęciu biochemicznym sód i chlor są głównymi, jonowymi składnikami płynu pozakomórkowego i odgrywają decydującą rolę w utrzymaniu równowagi wodno-elektrolitowej oraz kwasowo-zasadowej organizmu.
Ogólna ilość sodu w organizmie jest stała i u zdrowego człowieka wynosi od 130-165g (75% podlega wymianie na sód przyjmowany z pożywieniem i z wodą pitną; pozostała część znajdująca się w układzie kostnym a także w innych tkankach. nie podlega wymianie). Sód, znajdujący się we krwi i w płynie między komórkowym, wiąże wodę, zapobiegając w ten sposób nadmiernemu wydalaniu jej z ustroju(ustalono, ze 8g sodu wiąże 1l. wody). Utrzymanie stałej objętości wody ustrojowej jest niezbędnym warunkiem życia zwierząt i człowieka. Tak, więc zawartość chlorku sodowego w organizmie człowieka ściśle łączy się z gospodarką wodną.
Sód i chlor są niezbędnymi składnikami organizmu człowieka.Zarówno ich nadmiar, jak i niedobór prowadzą do zaburzeń gospodarki wodno-elektrolitowej Wiąże się to ze szczególną rolą tych pierwiastków., Ponieważ-
1.Sód i chlor, jako główne jony płynu zewnątrzkomórkowego biorą udział w utrzymaniu prawidłowego ciśnienia osmotycznego w płynach ustrojowych
2.Utrzymują równowagę kwasowo-zasadową
3.Sód wpływa na aktywny transport składników odżywczych do komórek organizmu
4.Sód jest jednym z czynników warunkujących prawidłową pobudliwość tkanki nerwowej i mięśniowej – bierze udział w kurczliwości mięśni przewodnictwie układu nerwowego
5.Sód i chlor są składnikami soku żołądkowego(sód także trzustkowego) - biorą udział w procesach trawienia i wchłaniania innych związków-aminokwasów, węglowodanów(obecność jonów chloru w ślinie powoduje aktywację amylazy-(enzymu rozkładającego skrobię i glikogen na cukry proste)) itp.
Określenie optymalnych norm spożycia dla sodu i chloru jest trudne. Zapotrzebowanie na te składniki zależy, bowiem od wieku organizmu, jego aktywności i warunków klimatycznych.Zawartość sodu i chloru w całodziennej racji pokarmowej jest bardzo zróżnicowana waha się w przeliczeniu na NaCl od 2g/dobę wśród plemion indiańskich(Yanamamo) z dorzecza Amazonki do 35g w diecie ludności zamieszkującej północne obszary Wysp Japońskich.
Zgodnie z zaleceniami WHO(Światowa Organizacja Zdrowia) dzienna podaż chlorku nie powinna być większa niż6g. (płaska łyżeczka od herbaty). Tradycyjna polska dieta dostarcza za dużo soli kuchennej. Przeciętnie w ciągu doby spożywamy jej do16g.Należy pamiętać, że 60% spożywanej soli dodajemy do potraw podczas gotowania i w trakcie konsumpcji,
Nie należy zapominać, że sód i chlor występują w produktach spożywczych, jako ich naturalny składnik(10%),. Jego zawartość jest większa w produktach pochodzenia zwierzęcego niż w żywności pochodzenia roślinnego. Pozostałe 30% to sól dodawana podczas przetwarzania żywności.Najwięcej soli dostarczają sery żółte, konserwy mięsne i rybne, ryby wędzone, wędliny, mieszanki przyprawowe, koncentraty sosów, zupy w proszku itp, źródłem dużej ilości soli jest żywność typu „Fast-food”, pizza, hot-dogi itp).
Ostatnio duże zainteresowanie lekarzy, żywieniowców budzą skutki nadmiernego spożycia soli kuchennej, które mogą być przyczyną choroby nadciśnieniowej ( nadmierne ciśnienie tętnicze krwi, zwane także nadciśnieniem samoistnym. Nadmiar soli jest szkodliwy, bo powoduje większe wydzielanie angiotensyny, związku, który najsilniej zwęża naczynia krwionośne i tym samym podwyższa ciśnienie tętnicze krwi).Długotrwający stan chorobowy prowadzi do przyspieszenia procesów miażdżycowych, rozwoju choroby niedokrwiennej serca i udarów. Nadmierne spożycie chlorku sodowego powoduje zwykle zatrzymanie wody w organizmie. Przy prawidłowej pracy nerek są one w stanie wydalić nadmiar sodu, przy upośledzonej może dochodzić do obrzęków.
Jako ciekawostkę można podać że już 4000 lat temu legendarny władca Chin Huang Li, ostrzegał, że gdy używa się dużo soli, zwiększa się ciśnienie krwi. Obecnie panuje pogląd, ze oprócz ograniczenia spożycia soli należy ograniczyć wagę ciała( nie może występować otyłość.
Uprawianie sportu pomaga zredukować wagę ciała. Aktywność fizyczna przyspiesza przemianę materii. Najskuteczniejsze są sporty wymagające dłuższego wysiłku, ponieważ przy odchudzaniu traci się nie tylko tłuszcz, ale komórki mięśni. Ćwiczenia powodują ich odbudowę. Ograniczenie spożycia soli sprzyja utracie wagi.
Niezwykle ważne jest zaprzestanie palenia tytoniu, co nie tylko zmniejsza wartości ciśnienia tętniczego, ale również redukuje ryzyko choroby niedokrwiennej serca. Ponadto zaleca się systematyczne wykonywanie wysiłków fizycznych itp.
Badania Instytutu Żywności i Żywienia w Warszawie wykazały, że przy tej samej ilości soli w diecie z ograniczeniem spożycia tłuszczu nie dochodzi do podwyższonego ciśnienia. Spożywanie tłuszczów roślinnych jak np. oleju słonecznikowego lub sojowego albo tłuszczu z ryb morskich hamuje działanie soli,
Najlepszym sposobem zmniejszenia spożycia soli jest ograniczenie jej używania podczas przygotowania posiłków i dosalania przy stole. Sól nie musi być dodawana podczas gotowania warzyw, zwłaszcza, gdy gotujemy je w garnkach ze stali szlachetnej gdzie utrata składników mineralnych jest niewielka. Ograniczenie dodatku soli podczas przygotowywania potraw będzie łatwiejsze, jeżeli wykorzystamy naturalne przyprawy ziołowe i korzenne. Najbardziej polecane są takie przyprawy jak; bazylia, estragon, tymianek i imbir. Na początku utrzymywanie takiej diety może być trudne, gdyż nasze kubki smakowe przystosowują się w ciągu tygodni.
Osoby, które lubią słony smak mogą stosować sól dietetyczną, czyli chlorek potasu, ale wcześniej należy skontaktować się z lekarzem, gdyż nadmiar potasu niekorzystnie wpływa na pracę serca). Warto pamiętać, że człowiek może żyć w pełnym zdrowiu jadając naturalne produkty bez potrzeby dosalnia potraw.
Aby ograniczyć ilość soli należy,
1, Jeść świeżą nieprzetworzoną żywność(świeże owoce, warzywa, zawierają ok. 10mg/1`00g produktu), świeża wołowina, drób poniżej 100mg
2. Ograniczyć spożycie przetworów( większość przyswajanego, na co dzień sodu pochodzi z soli dodawanej do pieczywa, wędlin serów, napojów gazowanych, posiłków restauracyjnych i barowych itd.)
3Kosztować przed soleniem(być może potrawa jest odpowiednio przyprawiona, za każdym razem używać mniej soli).
4. Zwiększyć ilość przypraw( podczas gotowania zastąpić sól ziołami a nawet sokiem z cytryny.) Należy pamiętać, ze niektóre musztardy, solone masło zawierają duzi sodu, filtry zmiękczające wodę również mogą zwiększyć zawartość sodu w wodzie z kranu.
5. Należy sprawdzać etykiety na produktach spożywczych (produkt „niesolony” nie jest wzbogacany solą jak również produkt ubogi w sód itd.
Zwyczaje żywieniowe różnych ludów żyjących w prymitywnych warunkach wskazują, ze człowiek potrafi obejść się bez soli, jako przyprawy. Homer wspomina w „Odysei „ o ludziach, którzy nie mają morza i nie jedzą potraw z dodatkiem soli. Można, więc dostosować się do warunków niedostatecznej ilości soli w pożywieniu, wskazują na to kroniki historyczne.
Niedobór sodu zdarza się sporadycznie i jest spowodowany uprawianiem długotrwałych lub wyczerpujących ćwiczeń fizycznych a także obfitym wydzielaniem potu np. podczas upałów. Objawem są skurcze mięśni, osłabienie, zmęczenie nudności, pragnienie.
Reasumując;
Sól kuchenna odgrywa dużą rolę w naszym organizmie. Stanów iważny składnik naszego pożywienia, stały element racji pokarmowej(Nie jest składnikiem odżywczym)
Osoby dorosłe powinny obniżyć spożycie soli i zastąpić ją przyprawami roślinnymi jak również sportowcy mający problemy z nadciśnieniem tętniczym. Wiadomo, że gwałtowny wzrost ciśnienia podczas wysiłku fizycznego może prowadzić do groźnych dla życia powikłań.
Natomiast sportowcy nie mający problemów zdrowotnych powinni spożywać odpowiednio większe ilości sodu., gdyż gospodarka wodno-elektrolitowa organizmu związna jest z obecnoscią sodu oraz chloru. U sportowców przy intensywnych ćwiczeniach , stężenie chlorku sodowego zmniejsza się , stąd zapotzebownie na sód jest większe. Należy jednak unikać żywności przetworzonej itp.
Autor: Maria Szustakowska - Chojnacka, styczeń 2009 r.
|
|
Nie należy rozpoczynać treningu siłowego pod wpływem środków dopingujących i odurzających. Przed wykonywaniem opisanych tutaj metod treningowych i ćwiczeń należy się skonsultować z lekarzem. Autorzy i właściciel strony JWIP.PL nie ponoszą jakiejkolwiek odpowiedzialności za skutki działań wynikających bezpośrednio lub pośrednio z wykorzystania informacji zawartych na tej stronie. |
|
|
Tylko aktywnych zapraszamy na forum
oraz
do Pionierów |
|
|
• 
